Bütçede Yılın En Yüksek Açığı

Merkezi yönetim bütçe gelirleri ekimde 224 milyar 162 milyon lira, giderleri 307 milyar 416 milyon lira oldu. Bütçe, ekimde 83 milyar 254 milyon lira açık verdi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ekim ayına ilişkin bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı. Merkezi bütçe istatistiklerine göre ekimde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 96,6 artarak 224 milyar 162 milyon liraya, bütçe giderleri yüzde 133,9 artışla 307 milyar 416 milyon liraya yükseldi.

Merkezi yönetim bütçesi Ekim'de 83,3 milyar TL ile yılın en yüksek açığını verdi. 12 aylık bütçe açığı Ekim itibariyle 224 milyar TL'ye çıktı. Ekim'de cari transferlerin ardından en yüksek harcama kalemi faiz harcamaları oldu. Ekim'de 61,1 milyar TL ile rekor faiz harcaması gerçekleşti. Faiz dışı bütçe dengesi ise aynı dönemde 22,1 milyar TL olarak kaydedildi.

10 aylık performansa bakıldığında bütçe açığının 128,8 milyar TL açık verdiği izlendi. Faiz dışı dengede ise Ocak-Ekim döneminde 139,5 milyar TL'lik fazla görüldü.

Rekor faiz harcaması

Bütçede 300 milyar TL'yi aşan harcamalar arasında en büyük kalemi cari transferler oluşturdu. Ekim'de 102,9 milyar TL'lik cari transfer gerçekleşti. Cari transferlerin ardından en yüksek kalem faiz harcamaları oldu. Ekim ayında bütçede faiz harcamaları 61,1 milyar TL olarak kaydedildi. Böylelikle aylık faiz harcaması bakımından rekor seviye görüldü. Geçen ay da faiz harcamaları 33,1 milyar TL olmuştu.

 Merkezi yönetim bütçesinden bu yılın ocak-ekim döneminde 2 trilyon 328 milyar 176 milyon lira harcama gerçekleştirilirken, bütçe gelirleri 2 trilyon 199 milyar 422 milyon liraya ulaştı. Merkezi yönetim bütçe giderleri Ekim 2021'de 131 milyar 422 milyon lira iken geçen ay yüzde 133,9 artışla 307 milyar 416 milyon liraya yükseldi. Böylelikle bu yıl merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 2 trilyon 831 milyar 472 milyon lira ödeneğin yüzde 10,9'u kullanılmış oldu.

Geçen yıl ekimde bütçede 3 milyar 106 milyon lira faiz dışı açık oluşurken, bu yıl ekimde söz konusu rakam 22 milyar 110 milyon liraya çıktı. Faiz hariç bütçe giderleri, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 110,3 artarak 246 milyar 272 milyon liraya ulaştı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 9,8 olarak hesaplandı.

Ekimde personel giderleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 100 artarak 63 milyar 68 milyon lira oldu. Personel giderleri için bütçede öngörülen 613 milyar 641 milyon lira ödeneğin yüzde 10,3'ü kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 81,9 artışla 9 milyar 265 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 97 milyar 151 milyon lira ödeneğin yüzde 9,5'i kullanılmış oldu. 

Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 214 milyar 814 milyon lira ödeneğin yüzde 13,4'ü harcandı. Ekimde yüzde 73 artışla 28 milyar 763 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler ekimde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 136,4 artışla 102 milyar 859 milyon lira olarak belirlendi. Bütçede öngörülen 1 trilyon 78 milyar 291 milyon lira ödeneğin yüzde 9,5'i kullanıldı.

Ekimde 25 milyar 559 milyon lira sermaye gideri, 3 milyar 981 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 12 milyar 777 milyon lira oldu. Faiz giderleri söz konusu ayda geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 327,6 artışla 61 milyar 144 milyon lira olarak hesaplandı.

Ocak-ekim dönemi gerçekleşmeleri

Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Ekim 2021 döneminde 1 trilyon 183 milyar 72 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 96,8 artışla 2 trilyon 328 milyar 176 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2022'de merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 2 trilyon 831 milyar 472 milyon lira ödeneğin yüzde 82,2'si kullanılmış oldu. Geçen yılın ocak-ekim döneminde bütçe 78 milyar 74 milyon lira faiz dışı fazla verirken bu yılın aynı döneminde 139 milyar 501 milyon lira faiz dışı fazla oluştu.

Merkezi yönetim bütçesi, Ocak-Ekim 2021 döneminde 78 milyar 499 milyon lira açık verirken bu yılın aynı döneminde 128 milyar 754 milyon lira açık verdi. Faiz hariç bütçe giderleri ocak-ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 100,7 artarak 2 trilyon 59 milyar 921 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 82,3 olarak hesaplandı.

Personel giderleri söz konusu dönemde yüzde 72,8 artışla 504 milyar 187 milyon lira olurken personel giderleri için bütçede öngörülen 613 milyar 641 milyon lira ödeneğin yüzde 82,2'si kullanıldı. Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 64,4 artarak 78 milyar 551 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 97 milyar 151 milyon lira ödeneğin yüzde 80,9'u kullanılmış oldu.

Ocak-ekim döneminde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 214 milyar 814 milyon lira ödeneğin yüzde 82,8'i harcandı. Bu dönemde yüzde 111 yükselişle 177 milyar 822 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler yüzde 93,6 artarak 931 milyar 540 milyon lirayı buldu. Bütçede öngörülen 1 trilyon 78 milyar 291 milyon lira ödeneğin yüzde 86,4'ü kullanıldı. Söz konusu dönemde 153 milyar 178 milyon lira sermaye gideri, 26 milyar 553 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 188 milyar 88 milyon lira olarak hesaplandı. Faiz giderleri yüzde 71,3 yükselerek 268 milyar 255 milyon liraya çıktı.

Bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ocak-ekim döneminde 1 trilyon 104 milyar 572 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 99,1 artışla 2 trilyon 199 milyar 422 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-ekim dönemi gerçekleşme oranı 2021'de yüzde 100,3 iken bu yılın aynı döneminde yüzde 86,1 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 102,3 artarak 1 trilyon 829 milyar 771 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 83,7 olarak kayıtlara geçti. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de aynı dönemde yüzde 88,8 artarak 322 milyar 266 milyon liraya yükseldi. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 36 milyar 439 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 10 milyar 946 milyon lira olarak belirlendi.

Vergi türleri itibarıyla ocak-ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine göre, gelir vergisi yüzde 59,6, kurumlar vergisi yüzde 193,8, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 37,1, özel tüketim vergisi yüzde 91,8, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 82, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 138,8, damga vergisi yüzde 45, harçlar yüzde 82,3 ve diğer vergi gelirleri yüzde 92,8 artış gösterdi.

BOTAŞ'a transferler devam etti

Bu yıl bütçede kur korumalı mevduat ile birlikte öne çıkan maliyet kalemlerinden biri olan BOTAŞ'a transfer ve borçların Ekim'de de devam ettiği görüldü. Ekim ayında BOTAŞ'a yönelik cari transfer ve borç toplamı 6,5 milyar TL olarak kaydedildi. Böylelikle son 12 ayda iki kalemde BOTAŞ'a ayrılan kaynak 191 milyar TL'ye yükseldi.

Öncü gösterge yüksek açık sinyali vermişti

Bütçe performansı için öncü gösterge olarak değerlendirilen nakit bütçe dengesinde de Ekim'de yüksek açık görülmüştü. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, Ekim'de nakit bütçe 72,2 milyar TL açık verdi. Geçen yıl aynı ayda 5,3 milyar TL nakit bütçe açığı verilmişti. Ancak bunda Eylül vergi tahsilatının 10 milyar TL’lik kısmının sonraki Ekim ayına kayması etkili olmuştu. Bu yıl ise vergi kayması olmadı. Bu sonuçlarla, ilk 10 ayda nakit bütçede 160,3 milyar TL açık verilirken, son 12 aylık nakit bütçe açığı ise 222,2 milyar TL’ye yükseldi.

-capital.com.tr-